آتش نشانی

انواع تجهیزات آتش نشانی

از جمله نکات بسیار مهم در ساختمان ها، موارد و ضوابط آتش نشانی می باشند که رعایت این نکات و موارد بسیار ضروری و در الویت می باشد. در این بخش به بررسی دسته بندی سیستم های آتش نشانی می پردازیم. سیستم های آتش نشانی را می توان به موارد زیر دسته بندی کرد.

1. سیستم اعلام حریق
2. سیستم اطفاء حریق
3. تجهیزات فردی

آشنایی با سیستم اعلام حریق

اعلام در لغت به معنای آگاه کردن و هشدار دادن می باشد. سیستم های اعلام حریق مجموعه ای از تجهیزات می باشند که برای تشخیص علائم حریق استفاده می شوند. اولین علائم آتش سوزی مواردی مانند دود، حرارت و گاز و ... می باشند که توسط این سیستم تشخیص داده می شوند. تجهیزات اعلام حریق با بهره گیری از سنسورهای متفاوت می توانند دود، حرارت و گاز ناشی از حریق در ساختمان را تشخیص دهند و باعث جلوگیری از وقوع حوادث مرگبار و جبران ناپذیر می شوند. سیستم اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان ها، اماکن عمومی و اماکن صنعتی و ... استفاده می شوند. سیستم اعلام حریق در ساختمان ها بر اساس متراژ و تعداد طبقات طراحی می شوند همچنین کارفرماها موظف هستند تا دستوالعمل هایی که توسط سازمان آتش نشانی هر شهر ارائه می شود، بدون هیچگونه کمی و کاستی اجرا کنند. این دستورالعمل ها با توجه به استانداردهای مقررات ملی ساختمان تهیه و ارائه شده اند.

اعلام حریق به سه بخش آشکارساز ها ، کنترل پنل مرکزی، هشداردهنده ها تقسیم بندی می شوند.

اولین تشخیص دهنده ها، آشکار سازها ( دتکتور ) نامیده می شوند که در تمامی اماکن با قابلیت های مختلف کاربرد دارند. دتکتورها پس از تشخیص هر نوع خطر، اخطار را به پنل کنترل مرکزی فرستاده و پنل، هشدار را از طریق آژیرها یا آژیر فلاشرها و ریموت سر درب به ساکنین صادر می کند.

انواع تجهیزات اعلام حریق

پنل مرکزی (کنترل پنل) وسیله ای است که در ساختمان های اداری، مسکونی، تجاری و صنعتی کاربرد بسیار زیادی دارد. عملکرد این سیستم به صورتی است که تمام المان های موجود از طریق سیم کشی وارد پنل می شود و بر اساس نوع خود پنل که می تواند آدرس پذیر یا متعارف باشد تقسیم بندی می شود.

اعلام حریق دستی به صورتی است که تشخیص حریق در این سیستم فقط و فقط توسط انسان صورت می گیرد لذا در مکان هایی که انسان نیست کاربردی ندارد. این بخش مربوط به شستی های اعلام حریق می باشد و عملکرد آن ها مستلزم حضور افراد برای بکار انداختن شستی ها می باشد. عملکرد آن به اینگونه می باشد که فرد وقتی متوجه دود یا حریق می شود با فشردن شستی، فرمان را به کنترل پنل مرکزی فرستاده و کنترل، پیغام اخطار را به آژیر ها می فرستد و فرآیند اعلام حریق صورت می گیرد.

آژیرها، آژیر فلاشرها و ریموت های سردرب دارای عملکرد یکسانی می باشند که به صورت سمعی و بصری، ساکنین مجموعه را از خطر آگاه می کنند.

سیستم اعلام حریق اتوماتیک به سه گروه متعارف، آدرس پذیر، بی سیم (وایرلس ) تفکیک می شوند.

1. سیستم اعلام حریق بی سیم (وایرلس) یکی از سیستم های بسیار پرطرفدار در اعلام حریق می باشد که به جای برقراری ارتباطات کابلی از سیستم بی سیم استفاده می کند و تمامی ارتباطات به صورت ارسال سیگنال و سیستم رادیویی صورت می گیرد. دلیل پرطرفدار بودن این نوع از سیستم اعلام حریق نصب آسان و قدرت انتقال بسیار بالای آن می باشد.

2. سیستم اعلام حریق کانونشنال یا متعارف (Conventional) : این سیستم به گونه ای می باشد که چندین دتکتور که یک منطقه از ساختمان را پوشش می دهند و به آن یک زون گفته می شود، در قالب یک مدار به هم پیوسته می باشند و به تابلو کنترل مرکزی وصل می شوند. بنابراین هر زون نمایش دهنده یک منطقه از ساختمان می باشد.

3. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر : در سیستم آدرس پذیر علاوه بر اعلام حریق (هشدار های سمعی و بصری )، محل وقوع حریق نیز بر روی صفحه نمایش مشخص می شود. عملکرد آن به این صورت می باشد که اگر در یک طبقه ای که چند واحد وجود دارد، هرکدام از واحد ها دچار حریق شوند بر روی پنل، آدرس دقیقی از آن واحد نمایش داده می شود و این قابلیت برای آتش نشان ها بسیار مهم بشمار می رود چراکه باعث دقت بالا و عملکرد سریع تر آن ها می شود و عملیات نجات و تخلیه با کیفیت بالاتر و خسارت کمتری صورت می گیرد.

آشنایی با سیستم اطفاء حریق

اطفاء حریق دستی را می توان به سه دسته کپسول آتش نشانی، پتو آتش نشانی و سطل شن آتش نشانی تقسیم بندی کنیم که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

کپسول آتش نشانی : در این گونه اطفاء حریق حتما باید شخص با استفاده از کپسول های آتش نشانی تعبیه شده در ساختمان تا حد امکان جلوی پیشروی و گسترش آتش را بگیرد همچنین در اماکن عمومی تا فعال شدن سیستم اطفاء حریق می توان از گسترش آتش به طور جدی جلوگیری کرد.

پتو آتش نشانی : این ابزار آتش نشانی در ابتدای حریق بسیار کاربرد دارد چراکه پتوی آتش نشانی با قرار گرفتن بر روی آتش باعث نرسیدن اکسیژن به حریق و در نهایت خفه شدن حریق می شود. جنس پتوی ضد حریق از الیاف نسوز و فایبر گلاس مخصوص کولار می باشد.

سطل شن آتش نشانی : ابزاری بسیار ساده اما کاربردی در آتش نشانی بشمار می رود همچنین روش مناسبی برای مبارزه با آتش سوزی های کوچک در شرایط خاص می باشند. می توان با استفاده از آن در لحظات اولیه حریق بطور بسیار آسان و سریع جلوی گسترش آتش را گرفت. این تجهیزات در اماکنی از قبیل پمپ بنزین ها و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

اطفاء حریق اتوماتیک یک سیستمی است که بر اساس ضوابط آتش نشانی طراحی و اجرا میگردد و اسپرینکلر های آتش نشانی نقش اساسی در این سیستم ها برعهده دارند. اسپرینکلر های آتش نشانی را می توان به 4 دسته زیر تقسیم بندی کنیم.

1. سیستم اسپرینکلر لوله تر :

آب با فشار زیاد تا پشت اسپرینکلرها وجود دارد و با افزایش درجه حرارت حباب شیشه ای دهانه اسپرینکلر شکسته می شود و آب تخلیه می شود.

2. سیستم اسپرینکلر لوله خشک :

در سیستم اسپرینکلر خشک از هوای داخل لوله ها استفاده می شود. زمانی که اسپرینکلر فعال می شود، هوای فشرده شده تخلیه می شود و افت فشار درون لوله باعث باز شدن شیر سیستم و ورود آب به شبکه لوله کشی و در مرحله آخر تخلیه شدن آب از اسپرینکلر می شود. لازم به ذکر است که سیستم خشک نسبت به سیستم تر عملکرد کندتری دارد.

3. سیستم اسپرینکلر پیش عملکرد :

زمان وقوع حریق، سیستم اعلام با ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل و ورود آب به سیستم می شود. در این سیستم، ارسال سیگنال مستقیم از دتکتورها صورت نمی گیرد و تجهیزات سیستم اعلام حریق از طریق سیستم کنترل مرکزی به شیر کنترل ، فرمان می دهد.

4. سیستم اسپرینکلر سیلابی :

در سیستم سیلابی تمامی اسپرینکلرهای نصب شده از نوع اسپرینکلر باز هستند و آب در پشت شیر کنترل اتوماتیک نگه داشته می شود و در زمان وقوع حریق سیستم با ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل می شود که در نهایت آب وارد سیستم شده و از تمامی اسپرینکلر ها خارج می شود.

عملکرد اسپرینکلر ها بر اساس مایعی که بالای آن تعبیه شده انجام می گیرد، به این صورت که با بالا رفتن دمای محیط و شعله ور شدن آتش، اسپرینکلر فعال می شود و با مه پاش کردن آب در لوله باعث جلوگیری از گسترش آتش و خاموش شدن حریق می شود.
رنگ مایع درون اسپرینکلرها براساس دمای عملکرد آن ها دارای تفاوت هایی می باشد. اغلب به صورت قرمز رنگ می باشند و دمای تعریف شده برای این اسپرینکلر ها 68درجه سانتی گراد می باشد که با رسیدن دمای محیط به این محدوده اسپرینکلر فعال می شود.

تجهیزات فردی از قبیل لباس کار، کلاه ایمنی، گوشی ایمنی، عینک ایمنی، شیلد ایمنی، ماسک ایمنی، دستکش ایمنی و کفش ایمنی و ... نیز وجود دارند که باعث ایمنی بالاتر در هنگام حریق می شوند.
استفاده از سیستم های اعلام و اطفای حریق باعث جلوگیری از خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری نه تنها در ساختمان های مسکونی و تجاری بلکه در انبار ها، مدارس و محیط هایی سرپوشیده و ... می شود لذا قوانین و استاندارد های سازمان آتش نشانی با بروز کردن و جدی تر کردن استفاده از این تجهیزات کمک بسیار شایانی در جلوگیری از بروز حوادث را ایفا کرده است.